عقل آبی

مقالات و یادداشت‌های صدیق قطبی

عقل آبی

مقالات و یادداشت‌های صدیق قطبی

نیایش، تمرین قدردانی

نیایش هنر قدردانی و سپاسگزاری را در ما تقویت می‌کند. ما در زندگی گرفتار آفت بزرگی می‌شویم به نام «عادت‌زدگی». حضور مستمرّ نعمت‌ها و مواهب خداداد باعث می‌شوند که آنها را نادیده بگیریم و روحیه‌ گلایه و شکایت که ناشی از توجه به کاستی‌ها و کمبودهاست در ما قوّت بگیرد. نیایش، فرصتی در اختیار ما می‌گذارد تا مواهب بی‌شماری را که در زندگی داریم از خاطر بگذرانیم و از خداوند به خاطر آنها، سپاسگزاری کنیم. 


قرآن می‌‌گوید آنان که به پختگی و کمال رشد عقلی و عاطفی می‌رسند بیشتر احساس دین می‌کنند تا طلب. بیشتر خود را بدهکار هستی می‌دانند تا طلبکارِ  آن. آنجا که درمی‌یابیم مواهب بی‌شماری را در اختیار داشته و داریم، بیشتر از خدا توفیق شکرگزاری و قدردانی طلب می‌کنیم: 


«حَتَّى إِذَا بَلَغَ أَشُدَّهُ وَبَلَغَ أَرْبَعِینَ سَنَةً قَالَ رَبِّ أَوْزِعْنِی أَنْ أَشْکرَ نِعْمَتَک الَّتِی أَنْعَمْتَ عَلَی وَعَلَى وَالِدَی وَأَنْ أَعْمَلَ صَالِحًا تَرْضَاهُ»(احقاف/۱۵)؛ تا آنگاه که به رشد کامل خود برسد و به چهل سال برسد مى‏ گوید پروردگارا بر دلم بیفکن تا نعمتى را که به من و به پدر و مادرم ارزانى داشته اى سپاس گویم و کار شایسته‏ اى انجام دهم که آن را خوش دارى.


قرآن این نیایش مبارک و شُکرآموز را در موضعی دیگر و از زبان سلیمانِ پیامبر به ما تعلیم می‌دهد. سلیمان که گفتگوی مورچه‌ها را می‌شنود لبخندی رضامندانه می‌زند و با یادآوری مواهب پُرشماری که خدا به او بخشیده است، توفیق شکرگزاری طلب می‌کند:


«وَقَالَ رَبِّ أَوْزِعْنِی أَنْ أَشْکرَ نِعْمَتَک الَّتِی أَنْعَمْتَ عَلَی وَعَلَى وَالِدَی وَأَنْ أَعْمَلَ صَالِحًا تَرْضَاهُ وَأَدْخِلْنِی بِرَحْمَتِک فِی عِبَادِک الصَّالِحِینَ»(نمل/۱۹)؛ و گفت پروردگارا در دلم افکن تا نعمتى را که به من و پدر و مادرم ارزانى داشته اى سپاس بگزارم و به کار شایسته‏ اى که آن را مى ‏پسندى بپردازم و مرا به رحمت‏ خویش در میان بندگان شایسته‏‌ات داخل کن.


دعای درخشان و جان‌پروری است. شکرگزاری فضیلت معنوی ممتازی است و اگر فضل و عنایت حق نباشد نمی‌توانیم به خوبی از عهده‌ی آن برآییم. از خدا می‌خواهیم تا شکرگزاری را بر دلمان الهام کند و بیفکند. 


نه تنها شکرگزاری از مواهب و نعمت‌هایی که به ما ارزانی شده، بلکه حتی شکرگزاری در قبال مواهبی که پدر و مادرمان از آن برخوردار بوده‌اند. گویا تمرین می‌کنیم تا از مواهبی که به نزدیکان‌مان نیز عطا شده سپاسگزاری کنیم.