«یَدْخُلُ الْجَنَّةَ أقْوَامٌ أفْئِدتُهُمْ مِثْلُ أفْئِدَةِ الطَّیْرِ / آنانی اهل بهشت‌اند که دلی به مانند دل‌های پرندگان دارند.»(به‌روایت مسلم)
سخن تأمل‌انگیزی است که از زبان پیامبر اسلام(ص) جاری شده است.
شارحان حدیث در شرح آن گمانه‌زنی‌هایی کرده‌اند. مثل اینکه پرندگان، نرم‌دلی و رقّت قلب دارند و این صفتی است که از نگاه پیامبر(ص) ستودنی است:
«إِنَّ لِلَّهِ آنِیةً مِنْ أَهْلِ الأَرْضِ، وَآنِیةُ رَبِّکمْ قُلُوبُ عِبَادِهِ الصَّالِحِینَ، وَأَحَبُّهَا إِلَیهِ أَلْینُهَا وَأَرَقُّهَا»؛ خداوند در میان اهل زمین، ظرف‌هایی دارد و ظرف‌های پروردگارتان، دل‌های بندگان صالح اوست و محبوب‌ترین دل‌ها نزد او دل‌هایی هستند که نرم‌تر و مهربان‌ترند.(مسندالشامیین، طبرانی / السلسلة الصحیحة، آلبانی)
«أَتَاکمْ أَهْلُ الْیمَنِ، هُمْ أَلْینُ قُلُوبًا وَأَرَقُّ أَفْئِدَةً، الْإِیمَانُ یمَانٍ، وَالْحِکمَةُ یمَانِیةٌ»؛ مردم «یمن» که دلهایى نرم‌تر و قلبهایى پرمُهرتر از دیگران دارند، به سوى شما مىآیند. ایمان و حکمت از «یمن» است.(به‌روایت بخاری و مسلم)
وجه دیگر اینکه پرندگان اهل توکل‌اند. صبح، با دلی قرص و بی‌تشویش می‌روند سراغ دانه و غذا و شب، غالباً سیر باز می‌گردند.
اما می‌شود ابعاد دیگری را بر شمرد. مثل سبکساری و فراغت دل. پرندگان استادِ «دل‌بستن- رها کردن» هستند.
اسفندماه که چلچله‌ها تنها برای مدتی محدود اقدام به لانه‌سازی می‌کنند و بعد از گذشت مدتی، آشیانه را ترک می‌کنند. در نهایت وارستگی و سبکساری.
وقتی آغاز به بنا می‌کنند، با چه حوصله و شوق و طمأنینه‌ای الیاف و ساقه‌های خشکیده‌ی علف‌ها را با ملاطی از گِل و خاک، در هم می‌تنند. گویی مشغول ساختن سرایی سرمدی هستند.
خانه‌ای برای مدتی محدود، اما با اشتیاقی سرشار و طمأنینه‌ای وافر.
شیدایی و سرخوشی، غزل‌خوانی و آن‌همه اشتیاق، آمیختگی و پیوند با زندگی و گره زدن درخت و ابر و خاک با نخ‌های مخملین ترانه. زمزمه‌ی وعده‌های بهار در گوش‌های مشتاق درخت، و انتظاری پُرامید برای سرزدن سپیده و سُرایش دوباره‌ی زندگی...
دلی چون دل پرنده.
کسی اهل بهشت می‌شود که دلی چون دل پرنده بیابد.